Xác thực 2 bước (2FA) là gì? Tại sao nên dùng ngay
Xác thực 2 bước (2FA) là gì và tại sao nó quan trọng? là thắc mắc được nhiều người quan tâm trong thời đại số, tài khoản trực tuyến trở thành mục tiêu của nhiều cuộc tấn công.
Mục lục
Xác thực 2 bước (2FA) là một lớp bảo mật bổ sung, giúp người dùng bảo vệ tài khoản khỏi việc bị xâm nhập trái phép. Thay vì chỉ dùng mật khẩu, 2FA yêu cầu thêm một yếu tố xác thực khác, chẳng hạn như mã gửi qua SMS, ứng dụng tạo mã, hoặc dữ liệu sinh trắc học, để đảm bảo rằng chỉ bạn mới có thể đăng nhập.
Cùng mình tìm hiểu tất tần tật về khái niệm xác thực 2 bước (2FA) là gì ngay nhé!
Xác thực 2 bước (2FA) là gì
Xác thực 2 bước (2FA) hay còn gọi là xác thực hai bước là một biện pháp bảo mật nâng cao cho tài khoản trực tuyến, thay vì chỉ cần nhập mật khẩu như thông thường, bạn phải cung cấp thêm một yếu tố nữa để chứng minh danh tính, giúp tài khoản an toàn hơn.
Các yếu tố xác thực 2 bước (2FA) thường được chia thành ba loại chính:
- Những gì bạn biết: mật khẩu, mã PIN hoặc câu trả lời cho câu hỏi bảo mật.
- Những gì bạn sở hữu: điện thoại di động, thiết bị token, hoặc các ứng dụng tạo mã như Google Authenticator, SMS.
- Những gì thuộc về cơ thể bạn: vân tay, khuôn mặt, giọng nói – tức các dữ liệu sinh trắc học.
Khi kích hoạt xác thực 2 bước (2FA), ngay cả khi kẻ xấu có được mật khẩu của bạn, họ vẫn khó có thể truy cập tài khoản vì thiếu yếu tố xác thực thứ hai, chẳng hạn như điện thoại cá nhân hoặc mã xác nhận.
Lợi ích của 2FA
Sử dụng xác thực 2 bước (2FA) mang đến nhiều lợi ích quan trọng cho người dùng:
Tăng cường an toàn cho tài khoản:
Ngay cả khi mật khẩu bị lộ, 2FA vẫn ngăn kẻ xấu truy cập trái phép. Điều này cũng giảm thiểu rủi ro từ các sự cố rò rỉ dữ liệu hoặc tấn công đánh cắp mật khẩu hàng loạt.
Bảo vệ các tài khoản quan trọng:
Hầu hết các nền tảng phổ biến như Facebook, Gmail, Zalo, ngân hàng trực tuyến, ví điện tử, Apple ID, tài khoản Google trên Android, và cả các dịch vụ game như Steam, PlayStation, Garena… đều hỗ trợ 2FA.
Xác thực 2 bước (2FA) có rất nhiều lợi ích
Giảm nguy cơ mất dữ liệu và tiền bạc:
Với xác thực 2 bước (2FA), việc chiếm đoạt tài khoản, đánh cắp thông tin cá nhân hay mất tiền trở nên khó xảy ra hơn, giúp bạn yên tâm sử dụng các dịch vụ trực tuyến.
Cảnh báo sớm khi phát hiện đăng nhập bất thường
Khi có hoạt động đăng nhập lạ, hệ thống sẽ gửi cho bạn mã xác thực 2FA hoặc thông báo ngay lập tức. Nếu bạn không thực hiện hành động này, có thể nhanh chóng thay đổi mật khẩu và kiểm tra các cài đặt bảo mật để bảo vệ tài khoản.
Hình thành thói quen bảo mật tốt
Sử dụng xác thực 2 bước (2FA) còn giúp bạn nhận thức hơn về việc bảo vệ tài khoản, như tạo mật khẩu mạnh, tránh dùng cùng một mật khẩu cho nhiều dịch vụ, và luôn bật 2FA cho những tài khoản quan trọng.
2FA hoạt động ra sao?
Về cơ bản, xác thực hai yếu tố (2FA) hoạt động theo quy trình đơn giản nhưng hiệu quả:
- Bạn bắt đầu đăng nhập bằng tên tài khoản và mật khẩu như bình thường.
- Hệ thống sẽ yêu cầu cung cấp thêm yếu tố xác thực thứ hai để xác nhận danh tính.
- Bạn nhập mã 2FA từ ứng dụng, SMS hoặc chấp thuận yêu cầu trên thiết bị đáng tin cậy.
- Khi yếu tố thứ hai được xác minh chính xác, hệ thống mới cho phép truy cập tài khoản.
- Cơ chế này giúp bảo vệ tài khoản ngay cả khi mật khẩu bị lộ, vì kẻ xấu sẽ không có yếu tố thứ hai để vượt qua bảo mật.
Các phương thức 2FA phổ biến hiện nay
Hiện nay, có nhiều cách để triển khai xác thực hai yếu tố (2FA), mỗi phương thức có ưu nhược điểm riêng:
Mã 2FA gửi qua SMS
Ưu điểm: Dễ sử dụng, không cần cài đặt thêm ứng dụng, chỉ cần số điện thoại là có thể nhận mã.
Nhược điểm: Mã có thể bị trễ hoặc không nhận được khi mất sóng hoặc ở nước ngoài. Ngoài ra, phương thức này có rủi ro nếu kẻ xấu thực hiện tấn công hoán đổi SIM (SIM swap) để chiếm quyền truy cập số điện thoại của bạn.
Ứng dụng tạo mã (Google Authenticator, Microsoft Authenticator, Authy…)
Ưu điểm:
- Bảo mật cao hơn so với SMS, vì mã không gửi qua mạng di động nên khó bị đánh cắp.
- Mã có thể sử dụng ngay cả khi không có kết nối Internet, nhờ dựa vào đồng hồ thời gian trên thiết bị.
Nhược điểm: Nếu điện thoại bị mất hoặc ứng dụng bị xóa mà không có mã dự phòng (backup codes), việc truy cập lại tài khoản có thể gặp khó khăn.
Thông báo đẩy (Push Notification)
Ví dụ: Khi đăng nhập Gmail trên máy tính, điện thoại Android hoặc iPhone sẽ hiển thị thông báo hỏi: “Bạn có đang đăng nhập không?” để xác nhận.
Ưu điểm: Nhanh chóng và tiện lợi, chỉ cần nhấn “Có/Yes” là xác thực xong.
Nhược điểm: Nếu vô tình nhấn “Có” mà không để ý, có thể tạo cơ hội cho kẻ xấu đăng nhập trái phép.
Sinh trắc học (vân tay, khuôn mặt)
Ứng dụng: Thường được sử dụng như lớp bảo mật trên thiết bị, ví dụ mở khóa iPhone bằng Face ID hoặc Android bằng vân tay, và trong các ứng dụng ngân hàng.
Ưu điểm: Nhanh chóng, tiện lợi và rất khó bị làm giả.
Nhược điểm: Phụ thuộc vào phần cứng thiết bị, và không phải tất cả dịch vụ đều hỗ trợ phương thức này trực tiếp.
Khuyến nghị sử dụng 2FA
Đối với những tài khoản quan trọng như Gmail, Facebook, Apple ID, hoặc tài khoản ngân hàng, bạn nên ưu tiên ứng dụng tạo mã (Authenticator app) hoặc khóa bảo mật vật lý nếu có điều kiện.
Luôn lưu trữ các mã dự phòng (backup codes) ở nơi an toàn để phòng trường hợp mất thiết bị hoặc không truy cập được ứng dụng 2FA.
Hướng dẫn kích hoạt 2FA
Cách bật 2FA trên Facebook:
- Mở ứng dụng Facebook trên điện thoại.
- Nhấn vào biểu tượng menu (hình ba gạch hoặc avatar) ở góc dưới hoặc góc trên bên phải.
- Kéo xuống và chọn Cài đặt & quyền riêng tư, sau đó nhấn Cài đặt.
- Vào mục Mật khẩu và bảo mật, tìm Sử dụng xác thực hai yếu tố.
- Chọn phương thức 2FA bạn muốn dùng (SMS hoặc ứng dụng tạo mã).
- Làm theo hướng dẫn trên màn hình để hoàn tất quá trình.
Cài đặt 2FA trên Gmail
Với tài khoản Google (Gmail), bạn truy cập nhiều dịch vụ quan trọng như YouTube, Google Drive, Google Photos, Android, Chrome… Vì vậy, bật xác minh 2 bước (2FA) là điều rất cần thiết để bảo vệ toàn bộ hệ sinh thái Google của bạn.
Hướng dẫn nhanh:
- Truy cập myaccount.google.com và chọn Bảo mật.
- Nhấn vào Xác minh 2 bước và chọn Bắt đầu.
- Đăng nhập lại để xác thực danh tính.
- Chọn phương thức 2FA muốn sử dụng: Google Prompt, SMS, hoặc ứng dụng Authenticator.
- Làm theo hướng dẫn trên màn hình để hoàn tất quá trình.
Phân biệt 2FA và MFA
Nhiều người thường nhầm lẫn giữa 2FA và MFA, nhưng thực chất chúng có liên quan nhưng không hoàn toàn giống nhau.
2FA (Xác thực hai yếu tố): Là một dạng cụ thể của MFA, sử dụng chính xác hai yếu tố khác nhau để xác thực. Ví dụ: mật khẩu + mã SMS hoặc mật khẩu + ứng dụng Authenticator.
MFA (Xác thực đa yếu tố): Là phương thức xác thực sử dụng hai hoặc nhiều yếu tố khác nhau để bảo vệ tài khoản. Ví dụ: mật khẩu + mã SMS + vân tay, hoặc mật khẩu + thông báo đẩy + khóa bảo mật vật lý.
Như vậy, 2FA là một phần của MFA, nhưng MFA có thể bao gồm nhiều hơn hai yếu tố để tăng cường bảo mật.
Tóm lại:
Tất cả các phương thức xác thực 2 bước (2FA) đều thuộc nhóm MFA, nhưng không phải mọi MFA đều chỉ sử dụng hai yếu tố.
Trong thực tế, khi người dùng thông thường nói “bật 2FA”, họ thường ám chỉ việc kích hoạt MFA với hai yếu tố để bảo vệ tài khoản.
>> Xem thêm:
